سر فصلها و زیرمحتوای واحد ارتباط جمعی

مدرس: جهانشاهي
  گردآوري و تنظيم:  ثابت نيا 

1 - مفهوم و تعریف ارتباط ، انواع زمینه های ارتباط
2 - نقش وسائل ارتباط جمعی در آموزش اوقات فراغت و ...
3 - کارکردهای سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ... رسانه ها
4 – ساختار سازمانی وسائل ارتباط جمعی
5 – ارتباط نوشتاری ( مطبوعات ) ، ارتباط دیداری ( تلویزیون ) ، ارتباط شنیداری ( رادیو )
 

منابع :
1 ) جامعه شناسی ارتباطات ، باقر سارو خانی، انتشارات اطلاعات 1371
2 ) ارتباط شناسی ، مهدی محسنیان ، انتشارات سروش 1368
3 ) افکار عمومی و ارتباطات ، علی اسدی ، انتشارات سروش 1371
4 ) برای درک رسانه ها ، مک اوهان و هربرت مارشال ، مرکز تحقیقات صداوسیما 1377
5 ) ارتباطات جامعه امروز و فردا ،ایرج پاد ، انتشارات سروش 1369
6 ) آئینه های جیبی ، انتشارات رادیوو تلویزیون ، مک اوهان 1352
 

ارتباط از نظر لغوی واژه ای است عربی به معنی پیوند دادن ، پیوستگی و رابطه
از نظر اصطلاحی طبق نظریه آقای ادوین ابری در معنی عام عبارت از فن انتقال اطلاعات ،افکارو رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگراست .
انجمن بین المللی تحقیقات ارتباط جمعی : منظور از ارتباط روزنامه ها ، نشریات ، مجلات ، کتب، رادیو ، تلویزیون و سایر وسایل ارتباطی همانند تلگراف و کابلهای زیر دریایی می باشد .
ارتباط ، چگونگی تولید و توزیع کالاها و خدمات مختلفی را که وسایل و فعالیت های فوق به عهده دارند بیان می نماید .
چالزکولی : ارتباط ساز و کاری است که در خلال آن روابط انسانها برقرار شده و بسط می یابد و تمامی مظاهر فکری و وسایل انتقال و حذف آنها در مکان و زمان بر پایه این ساز و کار توسعه می یابد .
میکی اسمیت : ارتباط یعنی فراگرد انتقال اطلاعات ، احساسات ، حافظه و افکار در میان مردم .
 

پیامدهای بحث ارتباطات در جوامع انسانی :
الف ) پیامدهای سیاسی
1 – رشد و گسترش آگاهی های سیاسی
2 – ایجاد تحولات سیاسی در سطح گسترده ( نظیر مشارکت جامعه درمسائل سیاسی کشور )
3 – رشد افکار عمومی ، توسعه سیاسی و کمک به ایجاد احزاب
4 – کمک به ایجاد یکپارچگی سیاسی و حرکت به سوی قانونمند شدن جوامع
ب ) پیامدهای اجتماعی فرهنگی
1 – حرکت بسوی جهانی واحد و یکپارچگی فرهنگی اجتماعی
2 – القاء فرهنگ های بیگانه یا مشترک در زمینه ها و سطوح مختلف اجتماعی فرهنگی
3 – کمک به تشکیل نهادهای مختلف اجتماعی و ایفای نقش در تغییرات فرهنگی اجتماعی جامعه
4 – ایجاد تغییر در مفاهیم و خرده فرهنگ های جامعه و جوامع به نفع فرهنگ قدرتمند تر
5 – گسترش شهر نشینی و رشد جامعه مدنی
6 – افزایش کمی و کیفی سطح تحصیلات آکادمیک و تغییر در طرز تلقی انسان نسبت به جهان
ج ) پیامدهای اقتصادی
1 – تبدیل اقتصاد معیشی به اقتصاد بازار در واحد جامعه یعنی خانوار
2 – کانالیزه کردن سلایق افراد در مسیر مورد نظر به جهت اهداف اقتصادی و تبلیغات اقتصادی خاص در جهت انتخاب کالاهای مورد نظر
3 – گسترش مبادلات سودمند اقتصادی بین جوامع در سطح بین المللی
 

تعریف ارتباط جمعی :
عبارتست از رساندن اطلاعات ، انتقال اندیشه ها ، ایده ها و برداشت ها به عده زیادی از انسانها در یک زمان بدون در نظر گرفتن مکان و مرزهای جغرافیایی
 

ارتباطات :
1 ) برون مرزی 2 ) درون مرزی
مخاطب : مخاطب هدف اصلی وسایل ارتباط جمعی در جهت انتقال پیام
مخاطب کسی است که محتوای پیام به او مربوط می شود . سهمی از پیام داشته و پیام به منافع و مصالح وی مرتبط می باشد .
دشوارترین قسمت برای عملکرد بهینه وسائل ارتباط جمعی این است که مفهوم و معنی پیا م برای همه دریافت کنند گان یکسان نمی باشد . به عبارت دیگر معنای پیام در ذهنیت های مختلف متفاوت بوده و افراد با توجه به بسیاری از عوامل از جمله فرهنگ ، جایگاه اجتماعی و تربیت مفهوم خاصی را از یک پیام دریافت می کنند .
افکار عمومی : پدیده ای است اجتماعی که حاصل عکس العمل اذهان مخاطبان به وسائل ارتباط جمعی می باشد . این افکار حاصل جمع آوریهای جداگانه افراد نبوده بلکه پدیده ای است سازمان یافته ، محصول ارتباطات و اثرات متقابل آن .
 

رابطه مخاطب با رسانه ها :
الف ) هر چه رسانه بگوید همان می شود . رسانه به رفتار مخاطب شکل داده و رفتارهای همگانی و کلیشه ای پدید می آورد .
ب ) مخاطب موجودی سرسخت و فعال است ، خود را در معرض هرپیامی قرار نمی دهد و پیامی را بر می گزیند که با ذهنیت هایش همخوانی داشته باشد .
ج ) رسانه های همگانی در جهتی حرکت می کنند و مسیری را برای فعالیت بر می گزینند که با گزینش مخاطب تناسب داشته باشد .
مخاطب :
1 ) ملی 2 ) فرا ملی
اثرات ناشی از تبدیل شدن مخاطبان ملی به فراملی :
الف – افزایش ضریب آگاهی و تفکر جوامع
ب - تغییر در مفاهیم اجتماعی و ایجاد غالب های جدید برای آنها
د – ایجاد تعاملات جدید در زمینه های اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی بین جوامع
 

آثار وسائل ارتباط جمعی بر جامعه :
1 – ایجاد انگیزه ها و نگرشهای مثبت و منفی در جامعه
2 – ایجاد و رشد رفتارهای مقبول و غیر مقبول اجتماعی
3 – افزایش یا کاهش مشروعیت های سیاسی حکومتها در دنیا
4 – ایجاد هماهنگی یا از هم گسیختگی فکری در جامعه و پی ریزی افکار عمومی
 

تعریف امنیت :
بطور کلی توان یک ملت یا یک فرد در حفظ ارزش های داخلی در مقابل تهدیدات خارجی را امنیت می گویند .
تاثیر رسانه های جمعی بر امنیت جامعه :
1 – ایجاد یک هویت عمیق و ریشه دار ملی یا ترویج بی هویتی
2 – ایجاد حس مسئولیت و حساسیت درقبال مصالح عمومی و عمل به قانون
3 – شکل دادن به افکار عمومی متناسب با مقتضیات امنیتی ، سیاسی و اقتصادی و ...
4 – افزایش ضریب اعتماد افکار عمومی نسبت به حاکمیت
 

گزارش :
در معنای لغوی عبارتست از شرح و تفسیر کردن ، خبر دادن ، اطلاع دادن، تبلیغ و جستجو کردن ، رسانیدن ، انجام دادن ، اظهار کردن و اداکردن
گزارش : عبارتست از بیان تشریحی و توصیفی یک خبر، رویداد یا موضوع اجتماعی به عبارت دیگر گزارش ، هنر بیان مستقیم یا غیر مستقیم واقعیت هاست .
 

انواع گزارش :
1 ) خبری 2 ) غیر خبری
ساختار :
عنوان
مقدمه
متن اصلی
نتیجه ( انتقادات و پیشنهادات ) به ازای هر انتقاد، راه حل را نیز بیان کنید .

سئوالات :
1- تعريف ارتباط ( طبق نظريه ميكي اسميت يا كولي ) ؟
2- مفهوم دهكده جهاني چيست ؟
3- پيامدهاي ارتباطات در جوامع انساني را بطور كلي نام برده ، براي هركدام دو مورد را بيان كنيد؟
4- تعريف افكار عمومي را بنويسيد؟
5- مخاطب را در ارتباط با پيام تعريف كنيد ؟
6- رابطه مخاطب با رسانه ها را بنويسيد؟
7- آثار وسايل ارتباط جمعي بر جوامع را بنويسيد؟

تعريف گزارش خبري :
گزارش خبري نوعي تكنيك انتقال پيام به مخاطب از جريان يك واقعه يا رويداد سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي مي باشد كه در آن ابتدا خبر يك رويداد مهم اتفاق افتاده شده در سطح جامعه پخش سپس گزارشگر به سراغ آن رفته و از زواياي گوناگون به آن مي پردازد.

گزارش غير خبري :
نوعي تكنيك انتقال پيام به مخاطب مي باشد كه در آن گزارشگر به تحقيق ، توصيف يا تحقيق و توصيف يك رويداد مي پردازد.
انواع گزارش غير خبري :
الف ) گزارش تحقيقي
ب) گزارش توصيفي
ج) گزارش تحقيقي ، توصيفي

تفاوت هاي گزارش هاي تحقيقي و توصيفي :
1 - گزارش هاي تحقيقي حاصل يافته هاي علمي و مستندات است . اما گزارش هاي توصيفي حاصل تحليل و ادراكات حسي گزارشگر است .
2 – گزارش هاي تحقيقي در رسانه هاي تخصصي بيشتر كاربرد دارند ، اما گزارش هاي توصيفي در رسانه هاي عامه پسند.
3 – گزارش هاي تحقيقي بيشتر به ريشه يابي مطالب مي پردازند و وارد عمق موضوعات مي شوند ، در حالي كه گزارش هاي توصيفي در سطح موضوعات حركت مي كنند.
4 – گزارش هاي تحقيقي مستقيما با درك عقلاني مخاطب در ارتباطند ، در حالي كه گزارش هاي توصيفي در ابتدا با درك حسي بعد با درك عقلاني مخاطب در ارتباطند .

گزارش تحقيقي ، توصيفي :
اين نوع گزارش تلفيقي از گزارش هاي توصيفي و تحقيقي است كه در آن سعي مي گردد مطالب تحقيقي همراه با مطالب توصيفي در قالبي خواندني تر و جذاب تر براي مخاطب بيان شود.
مراحل مختلف تهيه گزارش :
1- پيدا كردن موضوع (سوژه )
2- گرد آوري اطلاعات در رابطه با سوژه
3- تنظيم گزارش
راههاي جمع آوري اطلاعات :
1- استفاده از اسناد و مدارك ( پيشينه تحقيق ، كتابخانه اي ، اينترنت ، ماهواره ، منابع و ماخذ)
2- مصاحبه ، تهيه پرسشنامه ، انجام نظر سنجي
3- مشاهده ميداني
4- مشاوره با مسئولان و كارشناسان مرتبط با موضوع

خلاصه نويسي : (چكيده) Abstract
چكيده يك نوشته ، خلاصه اي است دقيق و صحيح از يك نوشته كه ممكن است شامل فشرده تمام مطالب مهم يا فشرده قسمت هاي ويژه يا فهرستي از محتوي آن نوشته باشد ، بعبارت ديگر چكيده ارائه مختصر شده صحيح و واضح از محتواي يك مدك است .
چكيده نويسي : Abstracting
عبارت است از فرآيند پردازش چكيده و در بردارنده اي از مراحل تهيه خلاصه اي از يك كتاب ، مقاله ، انواع گزارش ، فيلم ، سي دي و غيره كه شامل نكات اساسي آن باشد.
چكيده نامه : Abstrctingbulletin
مجموعه اي است كه در بر گيرنده چكيدههاي مطالب اساسي كتاب ها ، جزوه ها و نشريات است . چكيده نامه جزو منابع تحقيقاتي دست دوم قرار دارد، زيرا چكيده يك متن نمي تواند همه اطلاعات مورد لزوم را در اختيار استفاده كننده قرار دهد و تنها راهنماي او مي تواند باشد.
نخستين نشريه ادواري چكيده نويسي در سال 1665 ميلادي در پاريس منتشر شد كه هنوز هم منتشر مي شود و نخستين مجله چكيده در ايران در سال 1348 در زمينه علوم اجتماعي توسط مركز اسناد و مدارك علمي ايران به چاپ رسيده است .
خصوصيات يك چكيده خوب :
1- پاسخ دهي به خواست مخاطبان ، يعني چكيده بايد با توجه به نياز همه مخاظبان تهيه شود بدون توجه به تمايلات گروه خاص .
2- وضوح و روشني يك چكيده ، يعني بايد بازتابي از مدرك اصلي باشد و تصويري روشن و گويا از متن اصلي ارائه دهد.
3- كوتاه نويسي ، يعني چكيده همواره از متن اصلي كوتا تر بوده و بهتر آن است كه در حد يك پاراگراف باشد و در آن نبايد براي بيان مفاهيم واضح واژه هاي اضافي بكار برده شود واز بكار گيري بيش از حد مترادف ها (هم معني ها ) و آوردن صفات متعدد خودداري شود.
4- گزيده نويسي و آوردن نكات مهم ، يعني زبده ترين مطالب بايد از متن اصلي استخراج و در قالب جملاتي كوتاه بيان شود و ضمن پرداختن به جوهره اصلي متن از ورود به مباحث حاشيه اي پرهيز نمايد.
5- ساده و روان نويسي ، يعني در تهيه چكيده از زبان رايج استفاده گردد و از آوردن عبارات و جملات نامصطلح پرهيز گردد و از بكارگيري كلمات و عبارات گنگ و دو پهلو و مبهم خودداري شود.
6- امانت داري ، يعني در تهيه چكيده از متن هدف و پيام اصلي نويسنده بايد بطور كامل و صحيح منتقل گردد و نبايد مورد تحريف يا تغيير قرار گيرد
7- انسجام و هماهنگي ، يعني جملات بايد پيوسته منسجم و با چينشي منطقي بدنبال هم بيايد و نبايد منفصل و از هم جدا باشد.
8- پرهيز از تكرار ، يعني بايد از تكرار و ارائه يك مطلب از دو راه پرهيز شود.
9- گزارشي بودن چكيده ، يعني افكار و عقايد شخصي نبايد در چكيده دخالت داده شوند و چكيده نويسي بايد از تفسير ، ارائه نظر و انتقاد خودداري نمايد و تنها آنچه را در متن اصلي است گزارش نمايد.
10- رعايت نكات ويرايش و دستوري ، در يك چكيده رعايت نكات دستوري و ويرايش و نيز هماهنگي و يكنواختي زمان افعال الزامي است .
11- كامل بودن جملات ، جملات بايد كامل باشند و افعال ، حروف اضافه و حروف تعريف نبايد حذف شوند ، بنابراين از آوردن عبارت هاي كوتاه و بريده بريده پرهيز شود.
12- خبري بودن جملات ، بايد از بكار بردن جمله هاي سئوالي و جملاتي كه بيان كننده شك و ترديد و تعجب باشد خودداري گردد.
13- رعايت سبك نويسنده ، عليرغم اينكه چكيده نويسي امري است فني و تخصصي بايد سبك و چينش مطالب در چكيده آينه اي از سبك و نظم نويسنده باشد.

ماخذ شناسي :
در مواردي كه چكيده جداي از متن اصلي عرضه مي شود ، لازم است ماخذ كتاب شناسي اصلي ارائه گردد.
روش چكيده نويسي :
مرحله اول : آشنايي كامل با مدرك
در اين مرحله لازم است چكيده نويسي با دقت بسيار و در صورت لزوم چندين بار متن مورد نظر را خوانده تا از اهداف نويسنده و از نتيجه گيري هاي او مطلع شود.
مرحله دوم : تفكيك مطالب اصلي و لازم از مطالب فرعي و حاشيه اي
محورها و مطلب اصلي عبارتند از :
الف ) عنوان
ب) اولين جمله چكيده بايد اصل موضوع مقاله را بيان كند.
ج ) اهداف مقاله
د )‌ روش ها
ح ) نتايج ، يافته ها و دست آوردها
چ ) تاكيدات ، اولويت ها ، نظم و چينش كلمات اصلي نويسنده
خ ) ارقام و آمار مهم
ذ ) نظريه هاي جديد اصطلاحات تازه و پيش فرض هاي جديد
مطالب فرعي و حاشيه اي عبارتند از :
الف ) مقدمه ها و زمينه چيني هاي ورود به بحث اصلي
ب ) تاريخچه بحث
ج ) نقل تفصيلي مطالب
د ) آوردن نمونه هاي تاريخي و مثالها
ح ) درج مطالب حاشيه اي و بي ارتباط با موضوع
چ ) مطالب تكراري
خ ) عبارات و جملات مترادف و هم مضمون
ذ ) آوردن مطالب روشن وبديهي
و ) جملات معترضه و اشارات تفسيري كه آوردن آنها موجبات غير تخصصي كردن چكيده را فراهم آورد.
مرحله سوم : يادداشت برداري ( تهيه پيش نويس چكيده )
در اين مرحله مطالب و موارد غير اصلي حذف و مطالب اصلي و مهم مدارك استخراج مي گردد و از انتقال كلمات زائد و عبارات طولاني از مدرك به چكيده خودداري شده و طرح كلي چكيده آماده مي گردد.
مرحله چهارم : كنترل ، ويرايش و اصلاح پيش نويس
در اين بخش ضروري است چكيده پيش نويس از نطر نقطه گذاري ، املاء درست كلمات حذف مطالب غير اصلي و رعايت اختصار كنترل و ويرايش گردد.
مرحله پنجم : نگارش چكيده

انواع چكيده ها:
الف ) چكيده تمام نما
اين نوع چكيده آينه اي تمام نما و روشن از فشرده تمامي بحث هاي اصلي و يافته هاي مدرك اصلي است . چكيده تمام نما طولاني تر از ساير چكيده هاست . گزارشات كوتاه و مقالات مجله چكيده هايي در حد 100 تا 250 كلمه را طلب مي كنند ، اما در چكيده تمام نما حجم اطلاعاتي كه چكيده ارائه مي نمايد از لحاظ كيفي با حجم اطلاعات ارائه شده با مدرك اصلي متناسب مي باشد .
ب ) چكيده راهنما :
اين نوع چكيده در بردارنده تمامي مباحث اساسي و يافته هاي مدرك اصلي نيست بلكه از بين مطالب اساسي ، مطالب مهمتر را برگزيده و ارائه مي كند ، اين چكيده براي نشان دادن خلاصه مذاكرات كنفرانس هاي علمي و تخصصي ماخذ شناسي و كتاب شناسي هااستفاده مي گردد.
ج ) چكيده هاي تمام نما راهنما :
اين نوع چكيده مناسب تر از چكيده هاي تمام نما و راهنماي محض است قسمتهايي از اين چكيده به سبك تمام نما نوشته مي شود ، در حاليكه از بخش هاي ديگر چكيده راهنما تهيه مي شود كه با اين سبك مي توان حداكثر اطلاعات را در حداقل حجم ارائه نمود .
منابع :
چكيده نويسي مفاهيم و روشها - محمد تقي مهدوي - مركز اسناد و مدارك علمي ايران
مرزهاي نو در اطلاع رساني - علي اصغر شيري - انتشارات چرتكه
تحليل موضوعي و نمايه سازي - ترجمه علي مزيناني - كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران
چكيده و چكيده نامه - پريچهر اعتمادي - نشريه فني مركز اطلاع رساني علمي ايران

رسانه ها :
مطبوعات
راديو
تلويزيون
تعريف ويراستار:
ويراستار شخصي است كه ضمن پالايش پيام از نقطه نظر تخصصي ، با حذف يا افزودن مفاهيم و علامت گذاري هاي پذيرفته شده ، معاني و اهداف موضوع را براي مخاطب روشني بخشيده و كاركردهاي پيام را افزايش مي دهد.

اهداف ويراستاران:
1- كمك به سلامت ادبي پيام
2- ايجاد جذابيت بيشتر در محتوا و نحوه ارائه پيام از نظر شخصي
3- كمك به تسريع در انتقال پيام و جذب توسط مخاطب
ويژه گيهاي ويراستاران :
1- داشتن اطلاعات عمومي و به روز
2- شناخت كاركردهاي ادبيات در تنظيم خبر
3- آشنايي كامل با مقولاتي نظير خبر ، گزارش ، مصاحبه ، مقاله و تفسير و شناخت تكنيكهاي ارائه آنها
4- آشنايي با پوششهاي خبري و شيوه هاي موثر نويسي مثل تهيه چكيده ، تيتر نويسي ، تهيه رپرتاژ و غيره ...
5- آشنايي با عكس ، كاريكاتور ، طرح و كاربردهاي رنگ در جذب مخاطب

چارت تشكيلاتي مصوب انجمن بين المللي روزنامه نگاران جهان (دسامبر 1999)
آرشيو عكس و مطلب براي همه موارد مي باشد
ساختار سازماني يك مطبوعه (روزنامه – مجله ) ايده آل :
در اجلاس انجمن بين المللي روزنامه نگاران منتخب جهان در دسامبر 1999 بشرح ذيل تصويب شد.

صاحب امتياز:
شخصيتي حقيقي يا حقوقي است كه مجوز انتشار نشريه را كسب و براي نشريه سرمايه گذاري و سياستگذاري مي كند.

مدير مسئول:
فرد منتخب صاحب امتياز يا خود وي مي باشد . وي مسئوليت مستقيم كليه مطالب چاپ شده در نشريه را به عهده داشته و در مقابل مطالبي كه در نشريه چاپ مي شود بايد پاسخگو باشد . مدير مسئول در دو بخش اداري و تحريريه نقطه نظرات و خط مشي صاحب امتياز را ديكته مي كند و سازمان اداري نشريه مستقيما تحت نظر وي اداره مي شود.